500 เมล็ด เมล็ดพันธ์มะแว้งนก สมุนไพรไทย พื้นบ้าน มีบริการเก็บเงินปลายทาง
ลักษณะของมะแว้งนก
ต้นมะแว้งนก
จัดเป็นไม้ล้มลุกขนาดเล็ก อายุประมาณ 1 ปี ลำต้นมีลักษณะตั้งตรง ลำต้นกลมมน เป็นเหลี่ยมสัน หรือเป็นร่องและมีขนปกคลุมเล็กน้อย มีความสูงของต้นประมาณ 30-90 เซนติเมตร หรืออาจสูงได้ถึง 1 เมตร แตกกิ่งก้านมาก รากมีลักษณะกลมยาวเป็นสีเหลืองอ่อน แตกรากฝอยมาก
ใบมะแว้งนก ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ ลักษณะของใบเป็นรูปไข่ รูปขอบขนาน รูปไข่แกมขอบขนาน หรือรูปขอบขนานแกมใบหอก ปลายใบเรียวแหลม โคนใบสอบ ขอบใบเรียบ เป็นคลื่น หยักเล็กน้อย เว้าเป็นพูตื้น ๆ หรือหยักซี่ฟันเป็นแฉก ๆ ที่บริเวณโคนใบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3-6 เซนติเมตร และยาวประมาณ 4-10 เซนติเมตร ผิวใบเรียบหรือมีขน ก้านใบยาวประมาณ 0.5-1.2 เซนติเมตร
ดอกมะแว้งนก ออกดอกเป็นช่อแบบซี่ร่ม โดยจะออกบริเวณเหนือซอกใบ ช่อดอกมีดอกย่อยขนาดเล็กประมาณ 4-10 ดอก และอาจมีได้ถึง 20 ดอก ก้านช่อดอกยาวประมาณ 6 มิลลิเมตร ส่วนก้านดอกย่อยยาวประมาณ 2.5 มิลลิเมตร ดอกมีลักษณะเป็นรูประฆัง กลีบเลี้ยงมีขนาดเล็กมาก ส่วนกลีบดอกเป็นสีขาว มี 5 กลีบ ขนาดกว้างประมาณ 5 มิลลิเมตร ใจกลางดอกมีเกสรเพศผู้สีเหลือง 5 อัน ก้านดอกมีขนปกคลุมเล็กน้อย
ผลมะแว้งนก ลักษณะของผลเป็นรูปทรงกลม มีขนาดกว้างประมาณ 4-7 มิลลิเมตร ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อแก่จะเปลี่ยนเป็นสีม่วงดำหรือสีดำ
สรรพคุณของมะแว้งนก
ชาวเขาเผ่าอีก้อและมูเซอจะใช้รากและผลมะแว้งนก นำมาต้มกับน้ำกินเป็นยาบำรุงร่างกาย แก้อาการอ่อนเพลีย (ราก ผล)[1]
ใช้รักษาเบาหวาน ลดระดับน้ำตาลในเลือด ด้วยการใช้ผลแห้งนำมาบดให้เป็นผง ตวง 1-2 ช้อนชา ในน้ำร้อน 1 แก้ว ใช้ดื่มเช้าและเย็น (ผลสุก)[2]
ช่วยทำให้เจริญอาหาร (ผลสุก)[2]
ใช้เป็นยารักษามะเร็งเต้านม มะเร็งปากมดลูก (ทั้งต้น)[3]
ทั้งต้นมีรสขม เป็นยาเย็น มีพิษเล็กน้อย ออกฤทธิ์ต่อปอดและตับ ใช้เป็นยาดับพิษร้อนถอนพิษไข้ ประสะเลือดให้เย็น แก้ไข้หวัดตัวร้อน ไข้หวัดแดด (ทั้งต้น)[3] ตำรายาแก้ไข้หวัดแดด จะใช้ต้นสด 35 กรัม นำมาต้มกับน้ำใส่น้ำตาลแดงเล็กน้อยรับประทานเป็นยา (ทั้งต้น)[3]
ผลมะแว้งสุกมีสรรพคุณเป็นยาแก้ไข้ (ผลสุก)[2]
ผลสุกและดอกมะแว้งนกมีสรรพคุณเป็นยาแก้ไอ (ดอก ผลสุก)[2] ส่วนชาวกะเหรี่ยงเชียงใหม่จะนำรากนำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้ไอ (ราก)[6]
ช่วยแก้ต่อมทอนซิลอักเสบ แก้ไอร้อนในปอด (ทั้งต้น)[3]
ตำรับยาแก้หลอดลมอักเสบ รวมถึงอาการไอ จะใช้ต้นสดของมะแว้งนก 35 กรัม กิ๊กแก้ 10 กรัม และชะเอมเทศ 3 กรัม นำมาต้มกับน้ำรับประทานติดต่อกัน 10 วัน (ทั้งต้น)[3]
ทั้งต้นนำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาขับเสมหะ (ทั้งต้น)[5]
ช่วยแก้อาการหอบไอ (ทั้งต้น)[5]
ชาวโอรัง อัสลีในรัฐเประ ประเทศมาเลเซีย จะนำผลและใบมะแว้งนกมาเคี้ยวเพื่อรักษาการติดเชื้อในทางเดินหายใจส่วนบน (ผลและใบ)[7]
ตำราแก้ต่อมเต้านมอักเสบเฉียบพลัน จะใช้ต้นสด 70 กรัม นำมาต้มกับน้ำแบ่งรับประทานวันละ 2 ครั้ง ติดต่อกันประมาณ 3-7 วัน จะพบว่าการอักเสบลดน้อยลงและมีอาการดีขึ้น (ทั้งต้น)[3]
ทั้งต้นนำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้อาการจุกเสียด (ทั้งต้น)[5]
ช่วยแก้อาการท้องเสีย (ผลสุก)[2]
ตำรายาแก้ฝีในท้อง ท้องมาน จะใช้ต้นสดครั้งละ 500 กรัม นำมาต้มกับน้ำแบ่งรับประทานวันละ 2 ครั้ง (ทั้งต้น)[3]
ใบและผลสุกมีสรรพคุณเป็นยาขับปัสสาวะ (ใบ ผลสุก)[2] แก้ทางเดินปัสสาวะติดเชื้อ (ทั้งต้น)[3]
ช่วยมุตกิดตกขาวของสตรี (ทั้งต้น)[3]
ช่วยรักษาอาการบวมน้ำ (ใบ ทั้งต้น)[2]
ใบใช้เป็นยารักษาแผล (ใบ)[2]
ผลนำมาตำคั้นเอาน้ำทาหรือพอกแผลที่ถูกทากดูด (ผล)[1]
ผลสุกใช้เป็นยารักษากลาก (ผลสุก)[2]
ทั้งต้นใช้ภายนอกนำมาต้มใช้น้ำชะล้างผิวหนังแก้ผื่นคันเรื้อรัง แก้ฝีหนอง แก้พิษงู (ทั้งต้น)[3]
ใช้เป็นยาแก้พิษ แก้บวม (ทั้งต้น)[3]
ใช้รักษาโรคไขข้ออักเสบ (ใบ)[2]
ช่วยลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อ (ผลสุก)[2]
ทั้งต้นใช้เป็นยารักษาครรภ์ไข่ปลาอุกชนิดร้ายแรง (ทั้งต้น)[5]
ขนาดและวิธีใช้ : การใช้ตาม [3] ให้ใช้ต้นสดครั้งละ 25-35 กรัม นำมาต้มกับน้ำรับประทาน หรือนำมาตำคั้นเอาน้ำรับประทาน ส่วนภายนอกใช้น้ำต้มชะล้างผิวหนัง ส่วนต้นแห้งให้ใช้ครั้งละ 15-25 กรัม ต้มกับน้ำรับประทาน[3]
ข้อควรระวัง : ผู้ที่ธาตุไฟอ่อน ม้ามและกระเพาะเย็น ห้ามรับประทานสมุนไพรชนิดนี้[3]
พิษของมะแว้งนก
ส่วนที่เป็นพิษ : ผลดิบ มีสารพิษ Slanine ออกฤทธิ์ระคายเคืองต่อระบบทางเดินอาหาร[4]
อาการเป็นพิษ : ความเป็นพิษจะเกิดหลังจากกินพืชที่มีสารชนิดนี้หลายชั่วโมง โดยจะรู้สึกปวดแสบปวดร้อนที่ปากและคอหอย แล้วจึงมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ปวดท้อง และท้องร่วง อุณหภูมิในร่างกายจะเพิ่มสูงขึ้น ส่วนอาการอื่น ๆ ที่พบคือ เหงื่อออก ปวดศีรษะ น้ำลายไหลมากกว่าปกติ หายใจติดขัดและกล้ามเนื้ออ่อนเปลี้ย ส่วนอาการเป็นพิษในขั้นสุดท้าย คือ ถ่ายอุจจาระเป็นเลือด เนื่องจากลำไส้เป็นแผล ปัสสาวะเป็นเลือดเนื่องจากไตชำรุด ชักกระตุก หมดสติ และมีอุณหภูมิลดต่ำลง[4]
วิธีการรักษา : ถ้ายังไม่อาเจียนให้ทำการล้างท้อง โดยผสมผงถ่านใน Gavage ด้วย และให้น้ำเกลือเพื่อป้องกันการช็อก ต้องระวังอาการไตวาย ให้ยาเคลือบกระเพาะอาหาร และถ้ามีอาการชัก ควรให้ยาแก้ชัก